Lê Nguyễn là một 9X âm thầm gắn bó với thế giới “ngầm” người đồng tính tại khắp các ngõ ngách của TP.HCM với vai trò của một đồng đẳng viên. Suốt những năm gắn bó, tiếp xúc với người đồng tính, anh đã thu về cho mình nhiều kiến thức, sự đồng cảm sâu sắc với những phận đời éo le. PV đã có buổi trò chuyện thẳng thắn với Lê Nguyễn.
Anh có thể chia sẻ tóm lược quá trình đến với công tác đồng đẳng viên và công việc hiện nay được không?
- Tôi bén duyên với công việc này cũng rất tình cờ, khi đọc được những thông tin đăng tuyển cộng tác viên cho các dự án can thiệp sức khỏe tình dục của nam giới (MSM –Nam giới có quan hệ tình dục đồng giới).
Trước đó, tôi cũng đã tiếp xúc với những bạn MSM trong lớp học, thấy các bạn rất hòa đồng, vui tính, đặc biệt rất có tài, vốn dĩ tôi không có kỳ thị họ. Sau này, nhiều bạn thấy tôi làm việc có hiệu quả, có ý nghĩa nên càng động viên cố gắng. Tôi bắt đầu tham gia công việc của dự án từ tháng 9/2012 cho đến nay.
Anh có thể mô tả khái quát những việc một đồng đẳng viên sẽ làm để giúp đỡ các đối tượng?
- Đối tượng đích mà chúng tôi tiếp cận để giúp đỡ là nam giới có quan hệ tình dục đồng giới bao gồm nhóm trẻ, nhóm có quan hệ tình dục nhận tiền hàng, thường gọi là bán dâm và nhóm tiêm chích ma túy…
Việc đầu tiên, các đồng đẳng viên phải tiếp cận được các bạn MSM, thường là những điểm nóng. Nơi mà các bạn, nam giới trẻ, nam giới hành nghề bán dâm hay tìm đến vui chơi và hành nghề như: Công viên 23/9, công viên Gia Định, các quán bar, cà phê… dành riêng cho cộng đồng này.
Thường thì, chúng tôi đi theo nhóm hoặc đơn lẻ, nhưng tốt nhất là hai người bao gồm một giám sát viên và một đồng đẳng viên thì thuận lợi và bổ trợ cho nhau hơn. Chúng tôi sẽ quy tụ một nhóm khoảng 5-6 bạn đồng giới đến quán cà phê, hoặc công viên để trò chuyện, chia sẻ về sức khỏe sinh sản, các bệnh lây qua đường tình dục, cách sử dụng bao cao su, gel bôi trơn… một cách gần gũi và dễ hiểu nhất.
Một ca tiếp cận thành công bao gồm phải đảm bảo những yếu tố nào?
- Sau nhiều năm làm việc và theo yêu cầu của dự án, tôi thiết nghĩ, một ca tiếp cận thành công phải đảm bảo những bước sau: Đầu tiên, người đồng đẳng viên phải tiếp cận được khách hàng và thuyết phục họ đồng ý chia sẻ cùng mình. Bước hai, chúng tôi phải khai thác được hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV của khách hàng đang tiếp xúc. Bước này rất quan trọng và khó thành công bởi tâm lý e ngại, nhất là các bạn hành nghề mại dâm nam thì không dại gì chia sẻ những bí mật sức khỏe, nghề nghiệp. Qua được bước hai, nếu thấy khách hàng của mình có nguy cơ cao chúng tôi sẽ khuyên họ đi xét nghiệm HIV, còn ai đang có lối sống lành mạnh chúng tôi động viên, khuyến khích tiếp tục cố gắng giữ gìn lối sống ấy để bảo vệ chính mình.
 |
| Tiếp cận thế giới thầm kín của người đồng tính |
Làm để bảo vệ sức khỏe cho người đồng tính? Đối tượng nào các bạn khó tiếp cận nhất? Tại sao?
- Với người đồng giới sống ẩn rất khó nhận biết và tiếp cận. Tất nhiên, họ phải ẩn mình khi xã hội còn chưa có cái nhìn công bằng về giới tính. Các bạn thấy đó, ở đâu cũng nhan nhản thông tin không tốt về người đồng tính nào là giết người, mại dâm, bệnh hoạn… Những người đồng tính hoạt động xã hội rất tốt lại ít thấy báo chí, truyền thông ca ngợi. Vì vậy, dư luận có cái nhìn phiến diện, người đồng tính khó sống thật với giới tính của mình. Che giấu là cách để bảo vệ bản thân cũng như gia đình của họ.
Họ càng che giấu thì nguy cơ lây nhiễm HIV càng cao. Bởi, họ không dám đến cửa hàng mua bao cao su, gel bôi trơn, không dám đi xét nghiệm HIV… Sống khép kín nên họ thiếu bạn tình, thiếu thì đi tìm trên mạng, mua dâm,… đó là những môi trường có nguy cơ lây nhiễm rất cao.
Để tiếp cận với người đồng tính sống ẩn, chúng tôi phải tốn nhiều thời gian hơn, tiếp cận với trưởng nhóm của họ. Bạn biết đấy, người đồng tính thường chơi theo nhóm dưới sự điều phối của người có tầm ảnh hưởng lớn đến đời sống tình cảm, hoạt động của họ mà chúng tôi hay gọi là trưởng nhóm. Khi đó, người trưởng nhóm sẽ làm cầu nối cho những tiếp cận viên đến gần hơn với các thành viên trong nhóm.
Có vẻ như đó là một sự hy sinh thầm lặng?
- Tôi đánh giá công việc của các bạn đồng đẳng viên là một sự hy sinh thầm lặng mà khó có ngôn từ nào có thể gói gọn. Đây là một công việc tự nguyện cực kỳ nguy hiểm nhưng các bạn không hề ngại khó ngại khổ. Tất cả đều làm với mong ước bảo vệ người đồng tính thoát khỏi kỳ thị và có lối sống lành mạnh hơn.
Đến với công việc này, người đồng đẳng viên phải có bản lĩnh, sự thông minh và khéo léo. Để chia sẻ những khẩu hiệu, thông điệp tế nhị, đôi khi còn bị vặn vẹo trơ trẽn, các bạn ấy vẫn bình tĩnh vượt qua trong nụ cười và nể phục của người đồng giới.
Đồng đẳng viên thường không có lương chỉ được hỗ trợ tiền xăng xe. Vậy mà, đối tượng nào gặp khó khăn họ đều nhiệt tình giúp đỡ, ai ngại hay không có điều kiện đi lại để xét nghiệm, họ đến tận nơi chở đi. Họ nuôi dưỡng những người đồng tính nhiễm HIV mà không chút e dè, sợ sệt bệnh tật. Tôi nghĩ sự đồng cảm sâu sắc đã giúp họ bước qua cái ngưỡng sợ hãi thường tình.
Có những nguy hiểm cận kề và đã từng xảy ra với đồng đẳng viên?
- Chúng tôi thường phải đi rất xa và sâu vào các ngõ ngách của TP.HCM. ở các con hẻm sâu vắng người, trên những địa bàn là điểm nóng của cướp giật, chúng tôi vẫn phải đi đến.
Những lần truy quét của cơ quan công an, an ninh trật tự tại các điểm nóng mại dâm nam, nhiều bạn đồng đẳng viên chưa kịp có thẻ cũng bị bắt đi, người giám sát dự án đến bảo lãnh về là chuyện rất thường xuyên.
Đồng đẳng viên bị người đồng giới gạ tình, rủ hút ma túy, đập đá… cũng không tránh khỏi. Nhiều bạn đồng đẳng dễ thương nên thường xuyên bị nhắn tin làm phiền. Để thoát ra mà vẫn không khiến người đồng giới hụt hẫng, các bạn ấy cũng rất trăn trở, khổ tâm. Đồng đẳng viên nào cũng phải có một cam kết nho nhỏ với chính bản thân là không được sa ngã vào các tệ nạn (ma túy, mại dâm) để bảo vệ bản thân và hình ảnh của cộng đồng người đồng tính nói chung và đồng đẳng viên nói riêng.
Xin cảm ơn anh!
Theo Ngọc Lài