Bài 67: Tự thuật 1
自述 | Tự thuật 1 |
吾年五十輒懸車 | Ngô niên ngũ thập triếp huyền cư (xa) (Ta đến tuổi 50 thì về nghỉ) |
國五元更歲五除 | Quốc ngũ nguyên canh tuế ngũ trừ * (Nước 5 lần đổi niên hiệu, năm, đã qua 5 cái tết) |
雨後扶筇看老匊 | Vũ hậu phù cùng khan lão cúc (Mưa tạnh chống gậy thăm khóm cúc già) |
病中伏枕聴兒書 | Bệnh trung phục chẩm thính nhi thư (Khi ốm dựa gối nghe con đọc sách) |
筮初不用再三瀆 | Phệ sơ bất dụng tái tam độc (Lúc bói, chỉ bói qua một lượt, không bói đi bói lại thêm nhàm) |
事十何須八九如 | Sự thập hà tu bát cửu như (Trong mười việc, không cần đến 8-9 việc phải vừa ý) |
醉倒復吟吟復醉 | Túy đảo phúc ngâm ngâm phúc đảo (Say rồi lại ngâm thơ, ngâm thơ chán rồi thì lại say) |
偷閒吾亦愛吾盧 | Thâu nhàn ngô diệc ái ngô lư (Dành được lúc nhàn, ta vẫn yêu cái nhà ta ở) |
Dịch thơ :
Ta năm mươi tuổi nghỉ về nhà 1
Vua đổi năm đời, năm tết qua 2
Đau bệnh nằm nghe con đọc sách
Tạnh mưa chống gậy tự xem hoa 3
Bói thì chỉ bói cho qua lượt
Việc cũng không cần tám chín ưa
Say khướt rồi ngâm, ngâm lại khướt
Khi nhàn ta vẫn quý nhà ta.
Đỗ Đình Tuân dịch thơ
Ghi chú
1. Nguyến Khuyến sinh năm 1835, mất năm 1909, thọ 74 tuổi (Nếu tính tuổi âm là 75 tuổi). Bắt đầu làm quan từ năm 1873 : Đầu tiên là Đốc học rồi Án sát Thanh Hoa, sau thăng Bố chánh Quảng Ngãi, rồi bị huyền chức về làm ở Quốc sử quán. Năm 1883 Vua Tự Đức mất, chính sự rối ren, thế nước ngày càng rơi vào tay thực dân Pháp, ông xin cáo quan về nghỉ . Trong bài thơ ông nói 50 tuổi về nghỉ là nói theo tuổi âm.
2. *Nước, 5 lần đổi niên hiệu; năm, 5 lần tết ( qua 5 năm đổi 5 triều vua). Theo sử ký, vua Tự Đức chết năm 1883 để di chiếu lập Dục Đức làm vua và cử Tôn Thất Thuyết làm phụ chính. Nhưng Tôn Thất Thuyết đã bỏ Dục Đức mà lập Hiệp Hòa (1883), rồi lại bỏ Hiệp Hòa lập Kiến Phúc (cũng 1883); Sau lại bỏ Kiến Phúc lập Hàm Nghi (1884); Hàm Nghi bị Pháp bắt thì Đồng Khánh lên kế ngôi (1886). Theo ý nghĩacủa câu thứ 2 thì ông viết bài thơ này khoảng 1887.
3. Đổi vị trí 2 câu 3 và 4 cho dễ dịch theo luật thơ Đường.
Sao Đỏ 13/3/2014